Lý Dục (李煜), thường gọi Lý Hậu Chủ (李後主), là vị vua cuối cùng nước Nam Đường thời Ngũ Đại Thập Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Ông trị vì từ năm 961 đến năm 976. Năm 975, Tống Thái Tổ Chu Nguyên Chương đánh vào kinh đô Nam Đường là Kim Lăng, Lý Dục đầu hàng, Nam Đường diệt vong. Năm 978, Từ Huyền phụng mệnh Tống Thái Tông đến thăm dò Lý Dục, Lý Dục than với Từ Huyền rằng: “Năm xưa ta đã sai, giết nhầm Phan Hựu, Lý Bình, hối hận đã không kịp nữa rồi”. Sau đó ông có viết bài từ “Ngu Mỹ Nhân” trước khi bị đầu độc chết.
"Ngu Mỹ Nhân" là một khúc hát của phường hát thời Đường, khúc hát về Ngu Cơ – mỹ nhân của Hạng Võ. Sau này cũng là tên một loại từ khúc, nhiều văn nhân lấy cảm hứng sáng tác theo vần điệu khúc ca này.Trong đó “Ngu Mỹ Nhân: Xuân hoa thu nguyệt” của Hậu chủ Lý Dục nước Nam Đường thời Ngũ Đại là bài xuất sắc, được nhiều người yêu thích nhất (theo dkn.tv)
Có lẽ bài Từ của Lý Hậu Chủ, đã bộc lộ hết những chán chường, hối hận, luyến tiếc những chuyện Người đã trải qua. Sự thê thảm của một vị vua không lo việc triều chính, chỉ biết tiệc tùng, hát xướng,vui chơi với mỹ nhân. Có thể chính vì thế mà bài từ của Ông được coi là bài Từ hay nhất trong các bài Từ Ngu Mỹ Nhân.
虞美人 Ngu Mỹ Nhân
李煜 Lý Dục
春花秋月何時了 Xuân hoa thu nguyệt hà thời liễu
往事知多少 Vãng sự tri đa thiểu
小樓昨夜又東風 Tiểu lâu tạc dạ hựu đông phong
故國不堪回首月明中 Cố quốc bất kham hồi thủ nguyệt minh trung.
雕欄玉砌應猶在 Điêu lan ngọc khám ưng do tại
只有朱顏改 Chỉ hữu chu nhan cải
問君能有幾多愁 Vấn quân năng hữu kỷ đa sầu
恰似一江春水向東流。 Cáp tự nhất giang xuân thủy hướng đông lưu.
Dịch Nghĩa: Bài Từ Người Đẹp Họ Ngu
1/ 春花秋月何時了 Xuân hoa thu nguyệt hà thời liễu
Đến bao giờ mới hết cảnh hoa xuân trăng thu. (Những cảnh tiệc tùng múa hát ăn chơi trên thế gian này biết đến bao giờ đến bao giờ mới dứt).
2/ 往事知多少 Vãng sự tri đa thiểu
Cũng biết được ít nhiều những chuyện đã qua (những chuyện đó đã từng trải qua nên biết được ít nhiều)
3/ 小樓昨夜又東風 Tiểu lâu tạc dạ hựu đông phong
Đêm rồi nơi gác nhỏ lại có gió mùa xuân (Nơi gác nhỏ tù đày này, đêm qua lại có gió xuân)
4/ 故國不堪回首月明中。 Cố quốc bất kham hồi thủ nguyệt minh trung
Trong đêm trăng sáng, lại nhớ đất nước trước đây, cảm thấy hối hận vô cùng
5/ 雕欄玉砌應猶 Điêu lan ngọc khám ưng do tại
Lan can chạm trổ sắc xảo và thềm dát ngọc vẫn còn đó
6/ 只有朱顏改 Chỉ hữu chu nhan cải
Chỉ có dung nhan tươi thắm là đổi thay
7/ 問君能有幾多愁 Vấn quân năng hữu kỷ đa sầu
Hỏi người có bao nhiêu mối sầu đây
8/ 恰似一江春水向東流。 Cáp tự nhất giang xuân thủy hướng đông lưu.
Các mối sầu ấy nhiều như nước một dòng sông xuân chảy về đông.( Mối sầu ấy ví như dòng nước mang theo tất cả những gì tươi đẹp nhất trong đời đổ ra biển).
Dịch Thơ: Ngu Mỹ Nhân
1/
Trăng hoa cảnh nọ bao giờ tiệt
Chuyện cũ vẫn còn biết
Đêm qua gác vắng có hơi xuân
Dưới ánh trăng nhớ nước cũ dạ bâng khuâng
Lan can thềm ngọc còn nguyên đó
Nhan sắc không còn đỏ
Hỏi rằng sầu lắng đọng bao nhiêu
Ví tựa nước dòng xuân về hướng đông nhiều.
2/
Bao giờ hết cảnh trăng hoa
Ít nhiều lắm chuyện xót xa nơi lòng
Đêm rồi gác có gió đông
Dưới trăng nước cũ khó mong phai mờ
Hiên vàng thềm ngọc còn trơ
Môi hồng má phấn đến giờ phôi pha
Bao nhiêu sầu lắng trong ta
Tựa sông xuân nước từ xa tràn về.
Quên Đi
***
Tình Cố Thổ...
1)
Xuân hoa thu nguyệt bao giờ tận ?
Chuyện cũ ít nhiều cũng đã qua
Lầu nhỏ đêm xuân còn phảng phất...
Lòng đau cố thổ vấn vương mà...
Cung vàng điện ngọc nay nguyên đó
Nhan sắc thời gian cũng khác xa
Hỏi kẻ nào hay sầu chất chứa ?
Như dòng xuân lạnh chảy về đông
2)
Nguyệt hoa có tận bao giờ ?
Xót xa lắm chuyện ngẩn ngơ bồi hồi...
Đêm xuân gác nhỏ hỡi ơi...!
Ánh trăng cố thổ nhớ nơi chạnh lòng
Hiên vàng, điện ngọc thôi mong
Má hồng nhan sắc còn trông nỗi gì...!
Sầu đong chất chứa lụy bi ?
Như sông xuân chảy lỡ thì về đông...
Mai Xuân Thanh
April 08, 2021
***
Ngu Mỹ Nhân
Nơi trần thế thú vui còn đó
Trải sự đời đã tỏ
Gác nhỏ đêm qua lạnh gió lùa
Cũng trăng này đau mất nước đời được thua
Vẫn lan can chạm thềm dát ngọc
Má hồng tàn phai vóc
Hỏi ai vương vấn bấy nhiêu sầu
Sánh sông đầy xuôi bể cả bởi vì đâu
Kim Phượng
***
Người Đẹp Họ Ngu
Thế gian cảnh đẹp hết khi nào
Những chuyện ít nhiều biết được bao
Gác nhỏ đêm qua xuân thoảng gió
Nhìn trăng nhớ nước dạ nao nao
Thềm xưa dát ngọc vẫn còn đây
Chỉ có dung nhan phai sắc đấy
Rằng hỏi sầu lòng bao lắng đọng
Tựa sông xuân nước hướng về đông.
Kim Oanh
