Hãy Giữ Lấy Thơ Lục Bát

Nỡ nào chặt khúc câu thơ

Ôi thôi lục bát bây giờ ra sao?

Nguyễn Du trông thấy lệ trào

Thấy thơ tàn phế mà ngao ngán lòng !

huuuuuuuuu

                                       Cao Linh Tử

Đọc mấy câu thơ Lục Bát trên của người bạn, tôi chợt thấy vui vì có người cùng cảm nghĩ như mình. Tôi cũng viết ngay mấy câu: 

Cũng vì tạo dáng bài thơ

Nên hình bóng cũ đến giờ thảm thay

Câu thơ người nỡ bẻ hai 

Khiến tình Lục Bát đêm ngày trở trăn

                                             Quên Đi

Sau đó, tôi vội tìm lại bài viết cách nay khá lâu, về vần đề này, được đăng trên một trang web trước đây tôi đã cộng tác:

Hãy Giữ Lấy Thơ Lục Bát

Học giả Phạm Quỳnh có một câu nói bất hủ :

" Truyện Kiều còn, tiếng Ta còn. Tiếng Ta còn, nước Ta còn " 

Truyện Kiều của Thi Hào Nguyễn Du được viết bằng chữ Nôm, theo thể thơ Lục Bát, một thể thơ thuần tuý của Việt Nam. Đây là một thi phẩm văn học Việt Nam được giới thiệu rộng rãi trên thế giới.

Chỉ một tác phẩm văn học thôi, sao lại có ảnh hưởng đến sự tồn tại của cả một dân tộc, một quốc gia?

Một thi phẩm dù là tuyệt tác, cũng chỉ là một thi phẩm, không thể dính liền với cả một dân tộc nếu không còn thêm một lý do khác.

Lý do khác đó chính là thơ Lục Bát, một thể thơ quốc hồn quốc tuý của Việt Nam.

Sau đây là hình thức của thơ Song thất Lục Bát và Thơ Lục Bát, hai thể thơ thuần túy Việt Nam : 

A - Cấu trúc: 

1 - Bài thơ Song Thất Lục Bát không hạn chế số câu, gồm hai câu 7 chữ rồi đến một câu 6 chữ và một câu 8 chữ. 

Thí dụ: 

 Trích tác phẩm "Cung Oán Ngâm Khúc" của Nguyễn Gia Thiều:

Trải vách quế gió vàng hiu hắt, 

Mảnh vũ y lạnh ngắt như đồng, 

Oán chi những khách tiêu phòng, 

Mà xui phận bạc nằm trong má đào. 

Duyên đã may cớ sao lại rủi, 

Nghĩ nguồn cơn dở dói sao đang, 

Vì đâu nên nỗi dỡ dang, 

Nghĩ mình, mình lại thêm thương nỗi mình. ....

2 - Bài thơ Lục bát cũng không hạn chế số câu, gồm một câu 6 chữ và một câu 8 chữ.

Thí dụ :

Trích tác phẩm "Lục Vân Tiên" Của Nguyễn Đình Chiểu: 

Trước đèn xem truyện Tây Minh 

Gẫm cười hai chữ nhân tình éo le. 

Hỡi ai lẳng lặng mà nghe, 

Dữ răn việc trước lành dè thân sau. 

Trai thời trung hiếu làm đầu 

Gái thời tiết hạnh là câu trau mình. 

Có người ở quận Đông Thành, 

Tu nhân tích đức sớm sinh con hiền. .....

B - Trình bày: 

Chúng ta thấy cách sắp xếp các câu không giống với các thể thơ khác. Đó cũng là nét riêng của thơ Việt Nam, đây chính là cách trình bày đã có từ trước. Tất cả các câu thơ được chia đều hai bên, tự đối xứng qua tâm điểm, và tâm của các câu nằm trên đường thẳng, giống hai thí dụ trên 

Trong thời gian sau này, để tạo phong cách mới, với hình thức bắt mắt hơn, có một số thơ Lục Bát không còn mang dáng dấp trước đây gồm câu 6 và câu 8 mà bị tách ra thành bốn, năm câu mỗi câu chỉ đôi ba chữ. Có nghĩa là thơ Lục Bát vô tình bị chốí bỏ. Một thể thơ đặc thù của dân tộc Việt Nam bị chính người Việt xoá đi do vô tình hoặc cố ý 

Tuy nhiên, vẫn còn đó những người có tinh thần dân tộc, thành lập những Thi Đàn Thơ Lục Bát, Hội Những Người Yêu Thơ Lục Bát...chủ yếu để gìn giữ bản chất cố hữu của thơ thuần tuý Việt Nam.

Nếu thật sự chỉ vì muốn tạo nên một hình thức mới cho thơ, đâu cần phải xé vụn thơ Lục Bát để cho ra một hình thức mới.. chẳng lẽ chúng ta không đủ khả năng để sáng tác những bài thơ mang hình dáng mình mong muốn bằng các thể thơ khác chăng? Chắc chắn không phải vậy.

Rất tiếc là chúng tôi không còn lưu giữ những bài thơ Mới, có hình thức mới lạ của các người làm thơ tài tử, nghiệp dư cách nay khoảng 40 năm.

Dưới đây, chúng tôi xin giới thiệu vài bài thơ tượng trưng của Quên Đi, mang hình dáng theo sự sắp xếp của tác giả, được sáng tác trong thời gian gần đây, không hề sử dụng thể thơ Lục Bát hay Song Thất Lục Bát. 

Mưa

Tiếng mưa rơi

Giọt mưa tí tách

Phải chăng than thở tình đời
               Mưa rên rỉ

               Như cay đắng thầm thì

               Sao nghe buồn tê tái

Mưa nức nở

Thương xót cho cuộc tình tan vỡ

Duyên thì không nhưng nợ đã đeo mang

               Mưa tuôn tràn

               Thay dòng lệ buổi sang ngang

               Sẽ nhớ mãi

              Em ơi tình tuyệt vọng

Mưa bong bóng

Như mối tình còn lắng động

Trong tim ta

Dẫu năm tháng xa vời
               Thôi, mưa đã dừng

               Giọt tình đã ngưng

Hãy chôn dấu chuyện yêu đương một thời vụng dại

--0O0-- 

Dũng Khí

Đời!.. 

Là vô thường

Có trăm đường vạn nẻo

Mỗi chúng ta mỗi lối đi riêng

Ưu phiền

Hay vui thú

Đều có đủ ở tương lai

Không phải tất cả đều trôi chảy 

Phải vấp ngã 

Phải chua xót đắng cay 

Phải miệt mài phải tự tìm hiểu 

Mới học được những điều hay trên thực tế 

Đời là thế 

Chấp nhận 

Chớ phân vân 

Chớ né tránh 

Dũng mãnh 

Bước tiến lên 

 --0O0-- 

Xuân Lại Buồn

Xuân!..

Lại về

Mang niềm vui tới

Những gương mặt rạng ngời

Hớn hở đón mừng

Mùa xuân

Mới!..

Vui tươi

Rộn rã tưng bừng 

Hoa khoe sắc nơi nơi 

Lay động lả lơi 

Khêu gợi 

Mời!... 

Ong bướm 

Vờn lượn muôn hoa 

Nhưng chỉ một nụ hồng 

Lôi cuốn bướm ong 

Hào hoa 

Đến!... 

Trong lòng 

Tình yêu sống dậy 

Một lần nữa Bướm đây 

Bị đẩy bên đường 

Đau thương 

Buồn!... 

--0O0--

 Đêm

Đêm...

Nghe tiếng muôn trùng

Khiến lòng ray rức nghĩ mông lung...

Thời xuân hết

Có còn gì để nhớ

Một thuở yêu người tựa giấc mơ...

Đêm

Chiếc áo đen

Che phủ kín bóng ngày

Trong tăm tối dĩ vãng dường như sống lại...

Những hôm

Tay trong tay

Ôi ngọt ngào hò hẹn

Sóng vai nhau nhịp bước gió xôn xao

Lá rung động hay chính lòng rung động...

Đêm

Đã dần tàn

Giấc mộng cũng vừa tan

Tiếc chi

Dĩ vãng đã là dĩ vãng

Sáng mai đây vẫn còn vô vàng bổn phận...

--0O0--

Chim Chiều 

Vầng Ô

       dần khất

              đàn chim

                     về tổ

              ríu rít

       gọi bầy

nơi những

       vườn cây

              chim non

                     trên cành

              mừng rở

       líu lo

hớn hở

       đón chào

              Ba Mẹ

                     về tới

              từng đôi

       chim trẻ

âu yếm

       bên nhau

             đổi trao

                     hẹn ước

             cảnh vật

       an bình

không gian

       yên tịnh

              xúc động

                    lòng ta

Quên Đi

Cầu thị, cầu tiến là bản chất của con người. Thơ cũng không ngoài quy luật đó. Những bài thơ mang dáng dấp mới lạ, những sáng tạo tân kỳ làm tăng thêm sức hấp dẫn của một bài thơ, lôi cuốn, thu hút người đọc hơn, rất đáng được trân trọng, rất đáng được khích lệ và khuyến khích nếu đó là những bài thơ Tự do, Thơ mới. Còn riêng thể thơ Lục Bát, chúng ta cần giữ nguyên trạng như từ trước, cũng như ta đang giữ gìn bản chất truyền thống văn hoá của dân tộc..

Quên Đi đâu thể nói càn

Chẳng qua thổ lộ tâm can cùng người

Ngàn năm văn vật ai ơi 

Tiền nhân truyền lại bao đời cháu con 

Hậu sinh phải giữ cho tròn 

Để vầng sáu tám mãi còn về sau 

Mỗi loại thơ mỗi sắc màu 

Như đường thi luật của Tàu chẳng sai 

Lục bát chẳng giống thơ Tây 

Nếu đem bẻ vụn sau này mất luôn.

                            Quên Đi

Huỳnh Hữu Đức