Quê Cha Đất Tổ: Phần 4

Cây Dừa Nước

Đường về quê nội xa xăm

Những quày dừa nước rạp nằm chơ vơ

Vào mỗi dịp Tết đến hoặc hè về, anh em chúng tôi được về thăm ngoại ở Rạch Bàng. Trên con đường từ chợ Giồng Ké đến đó, dọc theo hai bờ sông, dừa nước mọc đầy thành cụm.

(Dừa nước mọc thành cụm)

Dừa nước là một loại thực vật, mọc dọc theo bờ sông hoặc sinh sống trong vùng đầm lầy. Rễ và thân mọc dưới nước, chỉ lá và cuống hoa, mọc hướng lên trên.

Loại thực vật này rất hữu dụng, cho người lớn lẫn trẻ em.

Ngày còn nhỏ, Ba tôi thường chặt, bẹ dừa hay gọi là bập dừa, thay phao, dùng cho anh em chúng tôi tập bơi. Những hôm khác, không có Ba, tôi cùng lũ trẻ trong xóm trầm mình dưới sông, vớt những bập dừa trôi nổi theo con nước lớn trên sông.

(Dừa nước với lá và hoa mọc hướng lên trên)

Lá dừa được tước ra từ cuống lá, phơi khô, dùng nhóm lửa hoặc chằm lại, thành tấm lá để lợp nhà, che mưa nắng.

( Lá dừa nước được chầm thành tấm lá để lợp nhà)

Hoa Dừa Nước, có hoa đực và hoa cái. Hoa cái nở thành chùm và khi thụ phấn, tạo những trái nhỏ ép vào nhau thành quày. Mỗi quày có từ 40 đến 60 trái, bên trong trái có cơm dừa hay còn gọi cái dừa màu trắng. Cái dừa còn non, rất mềm, càng già, lớp cơm này càng cứng, dùng làm món giải khát giải nhiệt, nhất là những hôm trời nóng.

(Hình từ internet với bông đực và bông cái)

Ngày xưa, trong trí óc non nớt của tôi, dừa mọc ven sông, chứng kiến cảnh nước lớn ròng của dòng sông xuôi chảy hiền hòa. Những quày dừa nước thẳng đứng. Nhưng bây giờ mấy mươi năm trở lại quê nội, tôi thấy được những cây dừa, nằm nơi nước đọng, nhô hẳn trên mặt sình, còn quày dừa chuồi mình xuống mặt sình trông thật thảm thương.

(Quày dừa nước bị chuồi xuống nước, nhưng nơi đây nước tương đối còn trong)

( Nơi này lạch nước bị đọng trở thành một màu xam xám đặc sệt)

( Nước đọng biến dần thành bãi cạn cạnh nhà)

Lần trở về quê nội, nhìn những người sống nơi đây, tôi thật sự rất buồn. Cùng là thân phận người, sao đời sống họ cơ cực đến thế. Phải chăng những quày dừa nước đồng cảm, nên chuồi mình để chia sẻ phần nào với mảnh đời tăm tối của người dân miền thôn dã.

Và một câu hỏi được đặt ra. 

Vì sao những quày dừa hiên ngang mọc hướng lên trời, bây giờ lại chuồi xuống mặt sình?

Kim Phượng
Ảnh từ Kim Phượng