Xương Rồng

(Kính tặng người vừa qua cơn hiểm nguy.)

       Như một tình cờ mang nhiều ý nghĩa, từ bên kia nửa vòng trái đất, nơi phương Bắc có người gửi về phương Nam nơi đây, những lời nhắn nhủ đầy thâm tình qua một PPS mang tên “49 Bí Quyết Để Sống Vui ”.

       Bốn mươi chín bí quyết này, được trải dài trên những slides. Mỗi slide có nền lót là hình ảnh những loài hoa đủ màu, đủ loại khác nhau, trong cùng một Họ của Xương rồng. Nội dung trong bốn mươi chín bí quyết, lời chẳng cần bóng bẩy, trau chuốt, nhưng đầy tình, đủ ý giúp cho những ai tự biết chăm sóc thân, tâm và qua đó có dịp suy tư về chính con người của mình trong cuộc sống. Đó là lời gửi gấm: “ Hãy tin tưởng rằng sự hiện hữu của bạn trên đời là món quà cho cả thế giới”.
       Thế giới có lắm kỳ hoa dị thảo…muôn hình vạn sắc. Và một câu hỏi được đặt ra, tại sao người làm nên PPS này lại chọn thân và hoa Xương rồng để làm nền?
       Xương rồng, vừa nghe qua cái tên dễ làm người ta liên tưởng đến dáng hình thô tháp, gai gốc, thậm chí muốn lánh xa ngay trong tư tưởng, dù rằng đây là loài thực vật. Xương rồng phần lớn là loại cây mọng nước, gồm hơn 2000 loại. Họ Cactaceae, giống này không có nhựa mủ. Họ Euphoribiacea, giống cây có mủ đục, rất độc, nhưng cho hoa đẹp và được ưa chuộng để trang trí. 

       Các loại cây thuộc họ Xương rồng rất dễ trồng, không bận tâm chăm sóc cho lắm. Đây là loại thực vật dễ tồn tại trong những điều kiện khắc nghiệt nơi môi trường sinh sống. Tuy nhiên, đã là thực vật, chúng cũng cần đến ánh sáng, không khí, thời gian khô mát thích hợp hầu phát triển bình thường. Thiếu ánh sáng, cây cành sẽ ốm yếu, mỏng manh, dễ dàng biến dạng và sâu bọ có cơ hội làm hại.
       Xương rồng rất phong phú và đa dạng. Sự phong phú do bởi môi trường sống của cây. Có loài Xương rồng sống ở vùng sa mạc nắng nóng, khô khan. Một số khác sống lan rộng, bám trên thân hay cành cây, chốn rừng rậm ẩm ướt.
       Dù ở môi trường nào, sự đa dạng của Xương rồng được tìm thấy bởi hình dáng, lá và hoa. Thân cây có thể xem như thiên hình vạn trạng về dáng dấp to nhỏ, cao thấp. Lá lại là một sắc thái đặc biệt của Xương rồng. Có những chiếc lá đã nhỏ, càng thu nhỏ hơn đến độ trông như chiếc gai vừa nhọn lại sắc hoặc thật nhỏ, tí xíu như một cọng tơ, các cọng tơ bám chung vào nhau, trông như nhung. Hoa, kết hợp bởi những cánh mỏng rất tương phản với hình dáng của thân, lá và mang nhiều màu sắc thắm tươi. Trong thiên nhiên, dù Xương rồng sống nơi sa mạc hay rừng rậm, người ta cũng có thể mang chúng về đồng bằng, nếu như con người biết tìm tòi, học hỏi về phương cách chăm sóc như cắt tỉa, uốn sửa, theo dõi quá trình sinh trưởng, là chúng có thể tồn tại. Để rồi từ đó, một loài cây nơi xa xôi lại có thể thân cận, sống cạnh với người nơi sân trước, vườn sau hay len hẳn qua khung cửa vào tận trong nhà. Cây có thể được trồng trong những chiếc ly xinh xinh, cái tách nho nhỏ hoặc những chậu kiểng đa dạng. Người có tâm hồn lãng mạn, đa cảm đa sầu, ưa suy tư, giàu mộng tưởng, thích nhắc nhớ, lại đặt Xương rồng cạnh khung cửa sổ hay cho nằm lồ lộ trên bàn làm việc. Qua cái đẹp, thiện, mỹ, cái sắc thái đặc biệt của Xương rồng, đã biến chúng thành một loại cây kiểng rất phổ biến.
       Với loại Xương rồng vùng sa mạc, đất trồng phải dễ thoát nước, bằng cách trộn thêm cát hay sỏi nhỏ vào đất. Hiện nay, trên thị trường họ đã biến chế sẵn loại đất dành cho Xương rồng. Loại này dù chịu nắng và nóng của sa mạc, nhưng vào mùa khô, cũng cần phải tưới nước. Để bảo tồn cây, khi tưới phải để cho đất hoàn toàn khô giữa hai lần tưới, nếu dư nước cây có thể thối nhũn và chết. Ngoài ra, trong giai đoạn cây phát triển, cũng cần đến phân bón. Phân bón được hòa vào nước và ba tuần tưới một lần. Loại Xương rồng này được ưa chuộng trồng trong chậu, tuy nhiên không nên thay chậu thường xuyên, cây dễ mất sức, ngoại trừ lúc rễ cây đan đầy trong đáy chậu. Đây là loại cây thích nhiệt độ cao, tuy nhiên chúng có thể chịu đựng ở nhiệt độ thấp đến trừ 50 độ C. Những loại Xương rồng được ưa chuộng cho thú chơi cây cảnh, bởi vóc dáng của thân cây. Loại này được trồng theo nhóm với thân cao thấp, lớn nhỏ, làm nổi bật sự tương phản về đặc sắc. Loại thân lớn được chọn trồng riêng trong chậu. Những loại thân nhỏ thì họ lại trồng xen kẻ nhiều loại, cũng được trồng trong chậu.

       Loại Xương rồng sống trong rừng rậm thì ngược lại, dạng thân bò, mọc lan trên thân, cành cây khác, nơi có độ ẩm cao. Loại này rất thích ánh sáng, nhưng không là ánh nắng trực tiếp. Dù rằng cây cần độ ẩm cao, nhưng chúng cũng cần thoát nước, vì thế trong giai đoạn cây phát triển mạnh, chúng cần được phun sương. Cũng như đời sống của loại thực vật khác, chúng cũng cần được nghỉ ngơi sau thời kỳ nở hoa. Sau thời kỳ ra hoa, đặt chúng vào nơi râm mát, tưới nước và giữ như thế cho đến kỳ ra hoa khác. Khi hoa bắt đầu xuất hiện, cây cần nước và phân. Phân được pha loãng , tưới mỗi tuần một lần và đặt cây nơi có nhiệt độ cao, nhiều ánh sáng. Hoa cho nhiều màu sắc, trắng, vàng, lam, hồng, xanh đỏ, tím, cẩm thạch. Hoa vừa to, đẹp, nên được ưa chuộng để trồng riêng rẽ hay đặt vào giỏ treo.

      Việc trồng Xương rồng, chỉ cần cắt cành, nhánh với dao sắc bén, treo cho khô nhựa hoặc đợi lành vết sẹo cắt là có thể đặt vào đất hơi ẩm và không được tưới nước sau khi trồng. Trồng thì dễ, nhưng nhược điểm của Xương rồng là ra hoa trễ, tuy nhiên chúng vẫn theo định luật của tạo hóa mà làm đẹp cho đời.

      Xương rồng là loại thực vật chịu đựng được sự khắc nghiệt của môi trường sống, điều thấy rõ nhất là những chiếc lá của chúng. Để tránh sự thoát nước từ các lỗ khí khổng nơi lá, nên phiến lá đã thu nhỏ, tưởng chừng như là một chiếc gai nhọn. Hiện nay tại Úc Châu, Xương rồng được ưa chuộng vì chúng vẫn giữ được màu sắc xanh, dịu mắt cho sân trước, vườn sau nhà. Được chuộng bởi vì, lục địa này đang trong tình trạng khan hiếm, nơi mà lệnh xử dụng nước được hạn chế tối đa.
       Dưới nhãn quan của con người, những ai tin vào Phong thủy, cho đây là một loại cây không mang đến sự may mắn vì là loại cây có gai gốc nhọn. Nhưng có ai hiểu được, để tồn tại, những chiếc lá xanh mướt kia phải chịu đau đớn thu mình dưới dạng chiếc gai để tránh sự thoát nước, hầu sinh tồn. 

      Trong cuộc sống và cả một đời người, có những sự việc không thuận lợi mà con người có thể ngăn ngừa để tránh xảy ra. Tuy nhiên, những sự việc đến, ngoài tầm tay hoặc quá sức chiu đựng, không thể giải quyết được thì chẳng ai còn đủ nghị lực để chóng chỏi, ngoại trừ chính mình biết uyển chuyển chuyển hóa mới hy vọng tìm được lối thoát như chiếc lá của Xương rồng. Gán cái tội không mang lại sự may mắn của Xương rồng, có nên chăng?

     Tôi, tự nhân cách hóa đời mình với chiếc gai Xương rồng bé xíu, đem hình dáng chiếc lá của một loài thực vật để nhắc nhở tôi. Nhắc nhớ rằng, dù trước phong ba bão tố của cuộc đời, dù hoàn cảnh khắc nghiệt xảy đến, tôi phải biết tự thu mình để sống còn như việc sống còn đến hôm nay, khi chịu quá nhiều búa riều của dư luận. Thu mình nhỏ đến độ bằng chiếc kim nhọn ở đây, không đồng nghĩa với sợ, nhưng là sự hiên ngang tự vệ, không sợ bất cứ ai trêu đùa trên nỗi đau hay xát thêm muối vào vết thương lòng. Nếu sợ, có chăng đó chính là sợ sự thật, chỉ sợ sự thật mà thôi.

      Tôi sẽ đặt câu hỏi cho người làm nên tác phẩm 49 Bí Quyết Để Sống Vui, vì sao họ chọn thân, hoa Xương Rồng làm nền cho các slides, nếu có dịp. Tôi sẽ nói cho người phương Bắc nghe, duyên kỳ ngộ về thâm tình của họ lúc PPS này được gửi đến cũng là lúc tôi đang viết loài cây này. Rồi tôi sẽ tự hỏi tôi, vì sao lại chọn một loại thực vật gai gốc để ẩn dụ đời mình. 

 Mơ, mong, chờ!

 Một ước mơ, một mong đợi, một đón chờ, nơi độc giả và tìm được gì qua thân cây không mấy dễ thương này. Có, được, không…mọi điều, thiết nghĩ không quan trọng, nhưng một điều nhắc nhớ, trong bất cứ môi trường sống khắc nghiệt nào, xin mượn lời: “ Hãy tin tưởng rằng sự hiện hữu của bạn trên đời là món quà cho cả thế giới.”
Cho cả thế giới!

Kim Phượng

Tài liệu nghiên cứu:
- Hoa, Cây Cảnh tác giả Lư Ái Lan.
- Cây Xương Rồng tác giả Huỳnh Văn Thới